Сарман районы турында
Телдән-телгә күчкән риваятьләрдән күренгәнчә, Сарман бабай нигез салган төбәктә талантлы халык яши. Ул, авыл хуҗалыгы районы булу белән беррәттән, нефть төбәге буларак та танылды.
-
Сарман районы тарихы
Тасвирлама: Сарман районы – бүгенге көндә актив рәвештә үсә торган район. Анда ел саен республика һәм дәүләт программалары, 30га якын милли проектлар уңышлы гамәлгә ашырыла. Социаль объектлар сафка бастырыла, капиталь төзекләндерүләр үткәрелә, район һәм аның авылларының да йөзе үзгәртелә. Районның тарихы да искиткеч бай һәм кызыклы.
-
Сарманнан Казан, Яр Чаллы, Әлмәт һәм Түбән Камага кадәр
Тасвирлама: Бу бүлектә Сарманнан Казанга, Яр Чаллыга, Әлмәткә, Түбән Камага ничә километр һәм ничә сәгать барасы икәнлеген белә аласыз
Сарман районы 1930 елда барлыкка килгән. Үзәге – Сарман авылы (2024 елның 1 январенә булган мәгълүматлар буенча, анда 7458 кеше яши). Тарихи документларда беренче тапкыр Сарман турында 1737 елда искә алына. Аңа нигез салучы булып Сарман исемле кеше санала.
Район 68 торак пунктны берләштерүче 1 поселок һәм 22 авыл җирлегенә бүленгән. Ул Көньяк Кама артының төньяк-көнчыгыш өлешенең түбәнрәк өлешендә – Минзәлә һәм Мәллә елгаларының су җыя торган мәйданында урнашкан.
Сарман авылы Казаннан 296 километр көньякка, Бөгелмә тимер юл станциясеннән 110 километр төньякка урнашкан. Территория 1385 квадрат километр мәйданны тәшкил итә. Барлыгы 34255 кеше яши. Төп милләтләр – татарлар (90,4%), урыслар (8,3%), башкортлар (0,4%). Хезмәт яшендәге кешеләр район халкының 51,2% тәшкил итәләр. Төньякта район Тукай, көнчыгышта – Азнакай һәм Мөслим, көньякта – Әлмәт, көнбатышта – Зәй районнары белән чиктәш.
Район территориясе аша төбәк әһәмиятендәге «Яр Чаллы-Сарман-Әлмәт», «Яр Чаллы-Сарман-Азнакай», «Зәй-Сарман», «Әлмәт-Мөслим», «Зәй-Рус Акташы-Җәлил-Азнакай», «Әлмәт-Сарман-Юлтимер-Минзәлә» автомобиль юллары үтәләр.
Нефть, известьташ, ком, комташ, чуерташ, балчык, торф запаслары бар. Авыл хуҗалыгы җирләре 109,9 мең гектар мәйдан алып торалар. Агросәнагәть комплексының мөһим тармаклары – игенчелек һәм терлекчелек. Финанс-хуҗалык эшчәнлеген 4 җаваплылыгы чикләнгән җәмгыять – «Сарман», «Нөркәй», «Җәлил», «Туган як» агрофирмалары, алардан тыш – аграр көллият һәм крестьян-фермер хуҗалыклары алып баралар. Районда нефть чыгару эшләре алып барыла.
29 гомуми белем бирү мәктәбе, 2 гимназия, 44 балалар бакчасы эшли. Аграр көллият 6 һөнәр буенча башлангыч һөнәри белем бирү өчен дәүләт стандартларын тормышка ашыра. 55 мәдәният учреждениесе, 36 китапханә, музыка һәм сәнгать мәктәпләре, музейлар бар.
Җәлил поселогы
Җәлил шәһәр тибындагы поселок республиканың көньяк өлешендә, Минзәлә елгасы башы тирәсендә урнашкан. 1964 елның 25 мартында теркәлгән, поселокның беренче йортлары файдалануга тапшырылган (хәзерге Ленин урамы). 1968 елның 27 июнендә Җәлил поселогының эшчеләр поселогы категориясенә күчерелүе һәм поселокның депутатлар советы төзүе турында ТАССРның Югары Советы Президиумы Указы кабул ителә. Анда 13377 кеше яши.
Нефть чыгару сәнагәте, Боз сарае эшлиләр. Шулай ук поселокта тулы күләмдә социаль инфраструктура объеклары да тәкъдир ителгән.