Сарман нотариусы яхшы эшли

"Ак­ка ка­ра төш­сә югал­мый", - ди­гән та­тар хал­кы, ә ин­де аны нота­риус рас­лап та куй­са, бу кәгазь­нең бә­һа­се бер­мә-бер ар­та.

1993 ел­да Но­та­ри­ат ту­рын­да за­кон ни­гез­лә­ре ка­бул ител­гән­нән соң, Но­та­ри­ат дәү­ләт­неке бу­лу­дан тук­тый. Җитмеш бер ил­дә, шул исәп­тән Рос­си­я­дә дә, Ла­тин но­та­ри­а­ты сис­те­ма­сы кер­те­лә.

Ла­тин но­та­ри­а­ты­ның төп шарт­ла­ры:

- дө­рес­лек­не ярат;

- шик­лән­сәң, эш­кә алын­ма;

- тү­зем­ле бул;

- за­кон­нан чык­ма;

- на­мус бе­лән ки­ңәш ит;

- әх­лак­лы бул;

- исең­дә тот, си­нең мис­сия - ке­ше­ләр ара­сын­да­гы ни­заг­лар­ны бул­дыр­мау.

- Но­та­риус хез­мә­те - ми­нем мис­сия, дип уй­лыйм, - ди Сар­ман но­та­риу­сы Рә­и­сә Сәла­хо­ва. - Эш­ли баш­ла­ган­да, авы­рлык­лар бул­ды, әл­бәт­тә, эш­ләр дә бик күп җы­ел­ган иде, хә­зер җай­га са­лын­ды, чи­рат­лар да юк. До­ку­мен­тың­ны кал­ды­рып ки­тә­сең дә, әзер бул­гач, ки­леп ала­сың. Бар­лык кон­суль­та­ци­я­ләр буш­лай. Ке­ше­ләр без­гә ка­гы­лы­шы бул­ма­ган со­рау­лар бе­лән кил­гән­дә дә, җа­вап би­рә­без, ки­ре бо­рып җи­бә­реп бул­мый ин­де.

Бү­ген­ге көн­дә Сар­ман но­та­риу­сы­на өч ке­ше бу­лы­ша - Ли­лия Сәла­хо­ва, Кла­ра Пет­ро­ва, Ай­сы­лу Ка­ра­мет­ди­но­ва. Эш бүл­мә­лә­ре як­ты, ир­кен. Хез­мәт­кәр­ләр игъ­ти­бар­лы, тө­гәл, яр­дәм­чел.

Но­та­риуслар баш­кар­а торган барлык хезмәтләрне санап чыгу мөмкин түгел. Алар ки­ле­шү­ләр, ва­сы­ять­на­мә­ләр, ыша­ныч язу­ла­ры, им­за­лар­ны һәм до­ку­мент­ла­ры­ның күчермәлә­рен рас­лау, ба­лигъ бул­ма­ган ба­ла­га чит ил­гә чы­гу, ир яки ха­тын­нан ки­ле­шү ясау­га ри­за­лык би­рү, ми­рас эш­лә­рен рәс­ми­ләш­те­рү һәм баш­ка но­та­риус вә­ка­лә­тен­дә бул­ган хез­мәт­ләр күрсәтәләр.

Зә­кия Миң­не­ху­җи­на, Сар­ман авы­лы:

- Ип­тә­шем үл­гәч, но­та­риус­та до­ку­мент­лар рәс­ми­ләш­те­реп йө­рер­гә ту­ры кил­де. Шак­кат­тым, шун­дый ачык итеп кар­шы ал­ды­лар. Бө­те­не­сен бәй­нә-бәй­нә аң­ла­тып, бө­тен до­ку­мент эш­лә­рен эш­ләп бир­де­ләр. Бик мәгъ­нә­ле ке­ше­ләр эш­ли икән ан­да.

Нур Са­фин, Шәр­лә­рә­мә авыл җир­ле­ге баш­лы­гы:

- Үзе­без­нең эше­без­дә ике­лә­нү­ләр, шик ту­ган со­рау­лар бул­са, шун­да ук Рә­и­сә Риф­ка­тов­на­га мө­рә­җә­гать итә­без. Эш уры­ны­на ба­ра­сың­мы, те­ле­фон аша чы­га­сың­мы, ул һәр­ва­кыт үзе­нең төп­ле һәм акыл­лы ки­ңәш­лә­ре бе­лән яр­дәм итә. Ке­ше­гә фай­да бул­сын, дип эш­ли ул, ча­кыр­гач, авыл­лар­га да ки­лә. Авыл хал­кы но­та­риу­сы­быз­ның эшен­нән бик канә­гать.

Но­та­риус үзе дә, хез­мәт­кәр­лә­ре дә эш­лә­рен яр­атып эш­ли­ләр. Да­и­ми үз­гә­реп тор­ган за­кон­нар­ны өй­рә­неп, бе­лем­нә­рен яңар­тып то­ра­лар. Оеш­ма­лар­дан до­ку­мент­лар со­рап алу элект­рон рә­веш­тә баш­ка­ры­ла. Баш­ка хо­кук ор­ган­на­ры бе­лән бер­лек­тә "тү­гә­рәк өс­тәл" ар­тын­да фи­кер алы­шу­лар оеш­ты­ра­лар. Рә­и­сә Сәла­хо­ва "Мәк­тәп­кә әзер­лә­нер­гә яр­дәм ит" ак­ци­я­сен­дә дә бик те­ләп кат­на­ша.

Дәү­ләт­не­ке бул­ма­ган но­та­риат хез­мәт­кә­рләрен 20 ел­лык юби­лей­ла­ры бе­лән кот­лый­быз. Ха­лык өчен мө­һим эш­лә­рен­дә уңыш­лар те­ләп ка­ла­быз.

Сүз уңаеннан

Но­та­риус һө­нә­ре ту­рын­да бе­рен­че тап­кыр без­нең эра­га ка­дәр 1760 ел­да пат­ша Хам­му­ра­пи ко­дек­сын­да тел­гә алы­на. Әле­ге за­ко­ннар җы­ен­ты­гы зур ка­ра таш­ка чу­кып языл­ган бу­ла. Бү­ген­ге көн­дә бу таш­ны Па­риж­да Лувр му­зе­ен­да кү­рер­гә мөм­кин. Но­та­ри­ат­ның үсү­е­нә, ка­мил­лә­шү­е­нә фәл­сә­фә­че­ләр Арис­то­тель, Плу­тарх, Рим импе­ра­то­ры Ци­це­рон, Ви­зан­тия им­пе­ра­тор­ла­ры Те­о­дос Икен­че, Юс­ти­ни­ан һәм баш­ка бө­ек шә­хес­ләр зур өлеш кер­тә­ләр. Рос­си­я­дә но­та­ри­ат бе­рен­че тап­кыр XV га­сыр­да Пс­ков суд гра­мо­та­сын­да тел­гә алы­на.