Район хакимиятенең беренче башлыгы Нәкыйф Вәлиев 75 яшьлек юбилеен билгеләп үтә

Га­ләм тук­тау­сыз хә­рә­кәт­тә. Йол­дыз­лар да әле ка­бы­на, әле сү­нә. Дул­кын юлын күр­сә­тер­гә ти­еш­ле ма­як­лар да юы­лып төс­сез­лә­нә. Лә­кин бер­нәр­сә дә эс­сез югал­мый. Биг­рәк тә адәм за­ты кал­дыр­ган эш-га­мәл­ләр, як­ты ха­ти­рә­ләр...

1970 ел­лар. 1 Май бәй­рә­ме. Бар ха­лык - де­монст­ра­ци­я­дә. Ал­гы рәт­тә - Со­вет­лар Со­ю­зы Ком­му­нист­лар пар­ти­я­се бю­ро­сы әгъ­за­ла­ры­ның порт­рет­ла­рын тот­кан оеш­ма, уч­реж­де­ние җи­тәк­че­лә­ре. Без, мәк­тәп уку­чы­ла­ры, урам әй­лә­нер­гә ди­гән әмер бул­ган­чы, алар­ны кү­зә­тә­без. Шун­да игъ­ти­ба­ры­быз­ны мәр­хә­мәт­ле­ле­ге йө­зе­нә чык­кан, бар ки­леш-кил­бә­тен­нән ол­пат­лы­лык бе­лән бер­гә кү­ңел­гә якын җы­лы­лык, га­ди­лек бөр­ке­леп тор­ган бе­рәү җә­леп ит­те. Класс җи­тәк­че­без­дән бу ко­яш­лы абый­ның кем бу­луы бе­лән кы­зык­сын­дык. Аның: "Ул, ба­ла­лар, уп­рав­ле­ние на­чаль­ни­гы ип­тәш Вә­ли­ев бу­ла", - ди­гә­не ис­тә кал­ган. Шун­нан бир­ле "ко­яш­лы абы­е­быз" урам­да оч­ра­ган­да, аның бе­лән исән­лә­шеп ки­тә тор­ган бул­дык. Ә ул без­нең сә­лам­не зур­лап ка­бул итә, үтеп бар­ган ара­да да бер-ике со­рау бе­лән мәк­тәп хәл­лә­рен бе­ле­шә. Без ин­де үзе­без­не бер баш­ка үсеп кит­кән­дәй то­я­быз, икен­че көн­гә дә­ре­се­без­не та­гын да ях­шы­лап әзер­ләп ба­рыр­га ты­ры­ша­быз. Бу кем­нәр­дер өчен әһә­ми­ят­сез, вак нәр­сә то­е­лыр, әм­ма ба­ла кү­ңе­ле­нә ул үз-үзе­нә ыша­ныч уя­ту­чы бер тыл­сым­лы ач­кыч ке­бек ке­реп кал­ды. Әйе, күп­ләр, хәт­та без­нең ке­бек ба­ла-ча­га һәм си­не үзе­нең дош­ма­ны итеп са­на­ган ке­ше­ләр дә хөр­мәт итә ал­сын өчен, бик тә зы­я­лы шә­хес бу­лыр­га ки­рәк. Ан­дый­лар йөз­гә, мең­гә бер ге­нә бу­ла­дыр - нәкъ ме­нә Вә­ли­ев Нә­кыйф Фа­тый­х улы ке­бек. (Го­му­мән, ул - ра­йон та­ри­хын­да бе­рен­че тап­кыр Сар­ман җирлег­еннән чыккан пар­тия рай­ко­мы­ның бе­рен­че сек­ре­та­ре, ра­йон ха­ки­ми­я­те­нең бе­рен­че баш­лы­гы бул­ган зат та әле!)

Япон­нар­да шун­дый бер ри­ва­ять бар икән. Ва­кыт ке­ше­нең ишек тө­бе­нә ки­леп пы­шыл­дый - ке­ше ишет­ми. Ан­нан кың­гы­рау ка­га - ке­ше һа­ман ишет­ми. Ан­нан ишек дө­бер­дә­тә. Шул миз­гел­дә ишек ачар­га өл­гер­мә­сә, аны ти­беп очы­ра. Нә­кыйф Фа­тый­хо­вич исә, бик сиз­гер ке­ше бул­ды - ба­рын да ишет­те, за­ман­ны то­еп яшә­де. Югый­сә, төр­ле дә­вер­ләр ки­леп, авыл­ны аяк­тан егар­дай бол­га­выр чор­лар­да да 12 ел бу­е­на пар­ти­я­нең Сар­ман ра­йон ко­ми­те­ты бе­рен­че сек­ре­та­ре, 4 ел ра­йон ха­ки­ми­я­те баш­лы­гы бу­лып эш­ли алыр иде­ме?! Тор­мыш бул­гач, бар ке­ше­гә дә ко­яш бу­лып чы­гып бе­тә дә ал­ма­ган­дыр. Әм­ма үз ра­йо­нын­нан чык­кан, аның ке­ше­лә­ре бе­лән ара­ла­шып яшә­гән, алар­ның тор­мыш-көн­кү­ре­шен якын­нан бел­гән, алар ях­шы яшә­сен, авыл, ра­йон ны­гы­сын, ба­е­сын өчен бар кө­чен, егә­рен бир­гән зат­ка күп­ләр рәх­мәт­ле.

Пет­ров­ка За­вод авы­лын­да Фа­тыйх абый бе­лән Хә­ти­рә апа га­и­лә­сен­дә ту­ып-үс­кән Нә­кыйф за­ма­нын­да ра­йон ка­дәр ра­йон яз­мы­шын үз җил­кә­се­нә са­лыр­мын дип, мө­га­ен, уе­на да ки­те­реп ка­ра­ма­ган­дыр. Әм­ма яшь­тән үк ты­рыш, алын­ган эше­нә җа­вап­лы, оеш­ты­ру сә­лә­те­нә ия бул­ган егет­кә авыл ак­са­кал­ла­ры ул чак­та ук ма­тур ки­лә­чәк юрый. Ин­де күп­ме го­мер­ләр үтел­гән: җи­де класс­ны тә­мам­лап, Мин­зә­лә сов­хоз-тех­ни­ку­мын­да, Ка­зан дәү­ләт ве­те­ри­на­рия инс­ти­ту­тын­да бе­лем алу, укы­ган­да, во­лей­бол, җи­ңел ат­ле­ти­ка бу­ен­ча бер­ни­чә ел рес­пуб­ли­ка чем­пи­о­ны бу­лу; "Нөр­кәй" сов­хо­зын­да бе­рен­че хез­мәт чы­ны­гуы алу; авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­сен­дә - инс­пек­тор, өл­кән, баш зо­о­тех­ник бу­лып эш­ләү; ту­гыз ел­дан ар­тык авыл ху­җа­лы­гы ида­рә­се бе­лән җи­тәк­че­лек итү; 40 яшен­дә Са­ра­тов юга­ры пар­тия мәк­тә­бе­нә укыр­га ке­рү, аны кы­зыл дип­лом­га тә­мам­лау; 10 ел­лап Та­тарс­тан Рес­пуб­ли­ка­сы Юга­ры Со­ве­ты­на де­пу­тат бу­лып сай­ла­ну... - бе­рен­че ка­раш­ка йө­ге­реп ке­нә үтел­гән ул ел­лар­ның бер­се дә төс­сез бул­ма­ган. Алар ар­тын­да - аның тын­гы­сыз, баш­ка­лар­га гы­на тү­гел, үз-үзе­нә дә та­ләп­чән хез­мә­те. Го­му­мән, Нә­кыйф Фа­тыйх улы җи­тәк­че­лек ит­кән ел­лар­ның ра­йон, рес­пуб­ли­ка та­ри­хын­да һәм га­ди ке­ше­ләр кү­ңе­лен­дә тот­кан ае­рым, үз­гә бер уры­ны бар. Ул эш­лә­гән ел­лар­да кол­хоз-сов­хоз­лар­да бик күп про­из­водст­во, со­ци­аль-көн­кү­реш объ­ект­ла­ры саф­ка ба­са: аэ­ро­порт, ме­ли­о­ра­ция, "Сель­хозэ­нер­го", "Сель­хоз­хи­ми­я", ор­лык инс­пек­ци­я­се, ав­то­сер­вис, "Сель­хоз­тех­ни­ка" ның бай­так би­на­ла­ры, кат­наш азык за­во­ды тө­зе­лә; май, ара­кы за­вод­ла­ры үз­гәр­теп ко­ры­ла; ра­йон­га газ ке­рә; ха­лык ху­җа­лы­гы­ның бар­лык тар­мак­ла­ры бу­ен­ча да ра­йон рес­пуб­ли­ка кү­лә­мен­дә бе­рен­че биш­лек­тән төш­ми. Тат­лы та­мыр игү, аның уңы­шын җы­еп алу­да гы­на да Сар­ман 13 ел бу­е­на ал­дын­гы по­зи­ци­я­ләр­не то­та. Мо­ның бу­ен­ча хәт­та ра­йон Рос­сия Фе­де­ра­ци­я­се­нең Кы­зыл Бай­ра­гы­на да ла­ек бу­ла. Бо­лар ул баш­кар­ган олы эш­ләр­нең хә­тер ала­ны­на тө­шеп кал­ган бөр­тек­лә­ре ге­нә. "Хез­мәт ке­ше­се­нең кү­ңе­лен дә кү­рә бел­де. Ел да ме­ха­ни­за­тор­лар, тер­лекче­ләр­не ае­рым-ае­рым җы­еп, ка­дер-хөр­мәт күр­сә­те­лә, Ис­ке Әл­мәт ка­ен­лы­гын­да ма­тур ча­ра­лар оеш­ты­ры­ла тор­ган иде", "Ул бул­сын дип, ты­ры­шып йөр­де. Конк­рет эш ке­ше­се бул­ды, юк-бар бе­лән вак­лан­ма­ды, әйт­кә­нен үтә­де", "Бер­кем­гә дә ачу сак­лый бел­мә­де. Ке­ше­не - олы­мы ул, ке­че­ме - их­ти­рам, хөр­мәт итә бел­де", "Ял­ган­ны, яла­гай­лык­ны ярат­ма­ды, кем­гә дә бул­са ар­ка­ла­нып, ма­са­ю­ны өнә­мә­де", "Тор­мыш­та кай­бер комп­ро­мисс­лар­га бар­са да, үз шә­хе­сен югал­ту хи­са­бы­на ярак­лаш­ма­ды, һәр­ва­кыт, һәр җир­дә үзе бу­лып кал­ды",- ди­ләр аны якын­нан бел­гән­нәр.

Нә­кыйф Фа­тыйх улы Вә­ли­ев­нең куй­ган фи­да­карь хез­мә­те рес­пуб­ли­ка җи­тәк­че­ле­ге та­ра­фын­нан да юга­ры бә­я­лән­де: "По­чет бил­ге­се" ор­де­ны бе­лән бү­ләк­лән­де, Рос­си­я­нең ат­ка­зан­ган авыл ху­җа­лы­гы хез­мәт­кә­ре ди­гән мак­тау­лы исем­гә ла­ек бул­ды.

Бар яшәү рә­ве­ше, күр­кәм эш-га­мәл­лә­ре ха­лык күз ал­дын­да бул­ган олы җи­тәк­че­нең ты­лы да нык­лы. Тор­мыш ип­тә­ше Нур­си­нә апа аңа го­мер юлын­да фи­кер­дәш тә, иң туг­ры ар­ка та­я­ны­чы да бул­ды. Ил-көн­гә иге­лек­ле, тәр­би­я­ле өч ба­ла тәр­би­я­ләп үс­тер­де­ләр. Хә­зер алар­ның, онык­ла­ры­ның шат­лык­лы хә­бәр­лә­ре­нә ку­а­нып, ра­йон­ның уңыш­ла­ры­на сө­е­неп го­мер итә­ләр. Ра­йон хал­кы­на үзе­нең из­ге те­ләк­лә­рен дә иреш­тер­де ул:

- Шу­шын­да ту­ып-үс­тем, шу­шын­да эш­лә­дем һәм яшим, Ал­ла­га шө­кер. Ха­лык ты­рыш бул­ды. Рәх­мәт­тән баш­ка сү­зем юк. Ра­йон­даш­ла­рым­ның ба­ры­сы­на да бә­хет, ку­а­ныч­лар те­лим. Һәр ту­ган көн алар­га җи­ңел­лек алып кил­сен. Ра­йо­ны­быз та­гын да үс­сен, ны­гы­сын, ямь­лән­сен, ал­дын­гы урын­нар­да бул­сын! Амин, шу­лай бу­ла күр­сен.

Ел­лар агы­шы мин мәк­тәп яшен­нән үк бел­гән "ко­яш­лы абый"­га - ра­йон ха­ки­ми­я­те­нең бе­рен­че баш­лы­гы "ип­тәш Вә­ли­ев" кә дә 75 яшь­не алып кил­гән. Әм­ма ул һа­ман элек­ке­чә - го­рур, ачык йөз­ле, иге­лек­ле кү­ңел­ле. Әй­тер­сең, ва­кыт ди­гә­нең дә аның бу сый­фат­ла­ры ал­дын­да ба­шын игән - һич ке­нә дә үз­гәр­тә ал­ма­ган. Нә­кыйф Фа­тый­хо­вич! Сез­гә ал­га та­ба да нык­лы сә­ла­мәт­лек, га­и­лә бә­хе­те, бә­рә­кәт­ле, имин го­мер те­ли­без. Үзе­гез­нең бар­лы­гы­гыз бе­лән һа­ман да шу­лай ти­рә-юнь­дә­ге­ләр­гә җы­лы­лык, нур өлә­шеп яшәр­гә яз­сын!