Сарманлылар продукция белән үзләрен тәэмин итәргә сәләтле

Рос­сия Ев­ро­па­дан кер­те­лә тор­ган азык-тө­лек­тән баш тарт­ты. Чик­ләү­ләр 7 ав­густ­тан баш­лан­ды. Бу исем­лек­кә яшел­чә, җи­ләк-җи­меш, ба­лык, сөт про­дукт­ла­ры ке­рә.

Кур­кыр­лык бер­ни юк, ди бел­геч­ләр, чөн­ки Та­тарс­тан мо­ңа ка­дәр дә ха­лык­ны үз про­дук­ци­я­се бе­лән ту­лы­сын­ча тәэ­мин итәр­гә сә­ләт­ле иде. Проб­ле­ма - ба­ры үзе­без­дә җи­теш­те­рел­гән­не юып, ма­тур итеп тө­реп, са­ту­га ку­ю­да гы­на. Дө­рес, җи­ләк-җи­меш бе­лән бе­раз кы­ен­лык бар. Аны хәл итү өчен ал­га та­ба үзе­без­дә­ге ал­ма бак­ча­ла­рын тор­гыз­мак­чы­лар. Нор­ве­гия ба­лык­ла­ры­на да ал­маш­ка үзе­без­нең су­лык­лар­да то­тыл­ган ба­лык­ла­р бар. Тиз­дән Кам­чат­ка­дан диң­гез ба­лы­гы кай­та­чак. Бу хак­та Та­тарс­тан Пре­зи­ден­ты­ның аның бе­лән ки­ле­шүе дә бар.

- Чик­ләү­ләр кер­тел­де дип, ыгы-зы­гы бул­ма­ды. Ко­ор­ди­на­ци­он со­вет ра­йон­ның бар­лык сәү­дә үзәк­лә­рен­дә бу­лып, мо­ни­то­ринг үт­кә­реп то­ра. Ки­бет­ләр­нең ха­лык өчен иң мө­һим са­нал­ган 40 төр­дә­ге про­дук­ци­я­дән өзе­леп тор­га­ны юк. Бә­я­ләр дә бер ти­рә­дә­­рәк тир­бә­лә. Ә ин­де кә­бес­тә­гә, бә­рәң­ге­гә бә­я­ләр, ки­ре­сен­чә, төш­те, - ди ра­йон Баш­кар­ма ко­ми­те­ты­ның тер­ри­то­ри­аль үсеш бү­ле­ге на­чаль­ни­гы Ма­рат Яхин.

Рес­пуб­ли­ка­да 2030 ел­га ка­дәр аг­ро­сә­нә­гать­не үс­те­рү юнә­леш­лә­ре про­ек­ты да эш­лән­гән. Ул авыл­ның со­ци­аль, икъ­ти­са­дый хә­лен ях­шыр­ту­ны үз эче­нә ала. Мак­сат: үзе­без­нең җи­теш­те­рү­че­гә күб­рәк урын, аңа үз про­дук­ци­я­сен са­тар­га ту­лы мөм­кин­лек би­рү.

- Бу уңай­дан шәх­си ху­җа­лык­лар, фер­мер­лар үз­лә­рен­дә җи­теш­те­рел­гән азык-тө­лек бе­лән зур шә­һәр­ләр­дә үт­кә­ре­лә тор­ган яр­мин­кә­ләр­гә йө­ри. Ан­дый яр­мин­кә­ләр ав­густ аен­нан де­кабрь­гә ка­дәр бу­ла. Без­не­ке­ләр Чал­лы­га ба­ра. Мон­нан тыш, җи­теш­те­рү­че­ләр үз про­дук­ци­я­лә­рен са­ту­ны ки­бет­ләр бе­лән ки­ле­шү тө­зеп тә ре­а­ли­за­ци­я­ли, - ди Ма­рат Яхин.

Ә ме­нә тер­лек үс­те­рү бе­лән шө­гыль­лә­нү­че фер­мер Алек­сандр Фе­дю­шов, үз прод­ук­ци­я­сен ха­лык­ка тәкъ­дим итү мак­са­тын­нан, олы ба­зар тер­ри­то­ри­я­сен­дә ит ки­бе­те ачып җи­бәр­гән. Ан­да са­рык, сы­ер, дуң­гыз, та­вык ит­лә­ре бар. За­каз­га ку­ян ите дә са­та­лар. Аны, та­вык­лар­ны үз­лә­ре үс­те­рә­ләр. Олы тер­лек итен шәх­си ху­җа­лык­лар­дан, фер­мер­лар­дан ки­ле­шү ни­ге­зен­дә дә са­тып ала­лар. Бу ике як өчен дә отыш­лы: җи­теш­те­рү­че үз про­дук­ци­я­сен кая ку­йыйм, кем­гә тәкъ­дим итим, дип уф­тан­мый, са­тып алу­чы да ка­нә­гать, ни ди­сәң дә, шәх­си ху­җа­лык­та җи­теш­те­рел­гән, үзең тәр­би­я­ләп үс­тер­гән тер­лек итен ха­лык яра­тып ала. Ит­ләр сорт­лар­га бү­лен­гән: сө­як­ле­се, сө­як­се­зе.

- Фарш­ка ите юы­нып алын­ган сө­як­ләр шул­па өчен ях­шы. Алар ба­ры 35 сум гы­на то­ра. Өч төр­ле шаш­лы­гы­быз, тоз­лы, ыс­лан­ган "са­ло", фарш­лар бар. Алар­ны үзе­без әзер­ли­без, - ди­ләр Фе­дю­шов­лар.

Алек­сандр ки­бет­не про­дук­ция бе­лән тәэ­мин ит­сә, Га­ли­на­да - исәп-хи­сап, оеш­ты­ру, са­ту эш­лә­ре. Җәй, кыш­кы ка­ни­кул чор­ла­рын­да алар­га КФУ­ның Чал­лы­да­гы фи­ли­а­лын­да уку­чы кыз­ла­ры Ма­ри­на да яр­дәм итә.

Ба­зар мө­нә­сә­бәт­лә­ре без­не сый­фат­лы, бә­ясе дә буй җи­тәр­дәй то­вар алыр­га өй­рәт­те. Хә­зер азык-тө­лек­не ге­нә тү­гел, ә баш­ка төр сә­нә­гать про­дук­ци­я­сен­ең дә без үзе­без­дә җи­теш­те­рел­гә­нен алыр­га ты­ры­шабыз. Үзебезнеке үзебезнеке инде - сый­фат­лы.

Олы ба­зар тер­ри­то­ри­я­сен­дә­ге проф­нас­тил са­ту бе­лән шө­гыль­лә­нү­че Ил­ги­зә һәм Зө­бә­ер Ка­ша­по­в­лар да 13 ел эш­ләү дә­ве­рен­дә ха­лык их­ти­ра­мын яу­ла­ды. Алар - Маг­ни­то­горс­к ме­талл за­во­ды бе­лән ты­гыз элем­тә­дә. То­вар сер­ти­фи­ка­ци­я­лән­гән. Бә­я­ләр дә баш­ка­лар­га ка­ра­ган­да тү­бән - за­вод бә­я­сен­нән. Ки­бет­тә өй тыш­лау, тү­бә ябу, кап­ка, кой­ма то­ту өчен бө­тен төр­дә­ге ка­лай, кыс­ка­сы, ни ки­рәк - "у­теп­ли­тель"­ләр, тү­бә­дән су агы­зу җай­лан­ма­ла­ры, ди­сең­ме - ба­ры­сы да бар.

Ка­ян­дыр ма­ши­на эз­ләп азап­ла­на­сы да юк. Кө­нен­дә, сә­га­тен­дә ди­гән­дәй, үз­лә­ре ки­те­реп би­рә. Тү­ләү­не ки­чек­те­рү мөм­кин­ле­ге дә бул­ды­рыл­ган. Ти­мер­дән эш­лән­гән әзер кәр­низ­ләр, тә­рә­зә яңак­ла­ры, "от­лив"­лар да бар. Алар­ны ул­ла­ры Ил­нур дусты Илдар Хафизов белән мах­сус ста­нок­та ма­тур итеп, би­зәк­ләп үзе ясый. За­каз­лар да ка­бул итә.

- "Нуль­дән" баш­ла­ган идек. Хә­зер, шө­кер. Иң мө­һи­ме - эше­без­нең ке­ше­ләр­гә фай­да ки­те­рүе. Бер кил­гән ке­ше та­гын ки­леп, то­вар ал­са, мон­нан да зур сө­е­неч юк. То­ва­рың сый­фат­лы бул­ма­са, ха­лык­ны ки­бет­кә тар­тып бул­мый­дыр ул, - ди Ил­ги­зә.

Сүз уңаеннан

Районда терлекчелек белән шөгыльләнүче 46 фермер бар. Быел җиде айда алар 26 миллион 574 мең сумлык продукция җитештергән.