Район чыгарылыш сыйныф укучыларының имтиханнары башлана

Ки­лә­се ат­на­ның дү­шәм­бе­сен­нән мәк­тәп­ләр­дә чы­га­ры­лыш класс уку­чы­ла­ры өчен га­ять җа­вап­лы чор - бер­дәм дәү­ләт, төп һәм дәү­ләт чыгарылыш им­ти­хан­на­ры би­рү баш­ла­на.

Им­ти­хан­нар чо­ры - уку­чы­лар­ның бе­лем­нә­рен ге­нә тү­гел, ә алар­ны нык­лык­ка, тү­зем­ле­лек­кә сы­нау ва­кы­ты да. Шу­ның өс­те­нә, им­ти­хан тап­шы­ру та­ләп­лә­ре дә ел­дан-ел кат­гый­ла­на ба­ра. Бы­ел, мә­сә­лән, элек­ке ел­лар­да га­мәл­дә бул­ган­на­ры яны­на һәр уку­чы­ның им­ти­хан­га ста­ци­о­нар яки кул ме­таллэз­лә­ге­че аша кер­те­лүе, бар­лык пункт­лар­га on-line һәм of-line ре­жи­мын­да ви­де­о­кү­зә­тү ча­ра­ла­ры ур­наш­ты­ру да өс­тәл­де.

Им­ти­хан­га әзер­лән­гән­дә, аны тап­шыр­ган­да, кау­ша­мас өчен үз-үзең­не ни­чек то­тар­га? Тү­бән­дә­ге ки­ңәш­ләр чы­га­ры­лыш класс уку­чы­ла­ры­на им­ти­хан ва­кы­тын­да юга­лып кал­мас­ка яр­дәм итәр, дип уй­лый­быз.

Рау­ша­ния Сә­ет­гә­рә­е­ва, Бер­дәм дәү­ләт йом­гак­лау ат­тес­та­ци­я­се бу­ен­ча ра­йон ко­ор­ди­на­то­ры:

- Уку­чы­лар им­ти­хан­га элем­тә ча­ра­ла­ры, ар­тык кә­газь, нин­ди дә бул­са язу, шпар­гал­ка алып ке­рә ал­мый­лар. Ан­дый оч­рак ачык­лан­са, ул шун­да ук им­ти­хан­нан чы­га­ры­ла һәм бы­ел ка­бат кер­тел­ми. Би­рем ва­ри­ант­ла­ры элек­ке ке­бек зо­на бу­ен­ча тү­гел, сә­гать по­яс­ла­ры бу­ен­ча бү­ле­нә. Ягъ­ни Рос­си­я­нең бер тө­бә­ген­дә­ге би­рем икен­че тө­бәк уку­чы­ла­ры өчен ярак­сыз. Им­ти­хан­га уку­чы­лар­ның йом­шак аяк ки­ем­нә­рен­нән ки­лү­лә­ре со­ра­ла. Ти­мер үк­чә­ле аяк ки­е­ме ки­мәс­кә, ме­талл би­зә­нү әй­бер­лә­ре так­мас­ка ки­ңәш ите­лә. Кем­нең­дер умырт­ка­сы­на, ая­гы­на яки баш­ка әгъ­за­сы­на ти­мер ял­га­гыч­лар яки баш­ка ме­талл әй­бер­ләр ур­наш­ты­рыл­ган бул­са, бу хак­та ме­ди­ци­на бе­леш­мә­се бу­лыр­га ти­еш. Бер­дәм дәү­ләт им­ти­хан­на­ры уку­чы өчен, бил­ге­ле, - җит­ди сы­нау. Тик кау­ша­мас­ка, им­ти­хан­нар­га йо­кы­ны туй­ды­рып ки­лер­гә, кат­лау­лы би­рем ал­дын­да юга­лып кал­мас­ка, ты­ныч­лык сак­лар­га һәм би­рел­гән ва­кыт­тан ту­лы мөм­кин­ле­ге­нә фай­да­ла­ныр­га ки­ңәш итәм.

Ли­лия Ри­зат­ди­но­ва, мә­га­риф бү­ле­ге пси­хо­ло­гы:

- Им­ти­хан­нар­га кө­нен­дә ге­нә тү­гел, ал­дан ук әзер­лә­нер­гә ки­рәк. Ә им­ти­хан ал­дын­нан тү­бән­дә­ге ре­жим­ны то­ту ях­шы. Көн­не өч өлеш­кә бү­ле­гез: уку хез­мә­те - си­гез, ял - си­гез, йо­кы - си­гез сә­гать. Эш уры­нын бер­кем дә, бер­ни дә игъ­ти­ба­ры­гыз­ны чит­кә җә­леп ит­мәс­лек итеп оеш­ты­ры­гыз. Тук­ла­ну­га игъ­ти­бар ите­гез. Көн­гә өч-дүрт тап­кыр ка­ло­ри­я­ле, ви­та­мин­га бай ри­зык­лар аша­гыз. Сөт про­дукт­ла­ры­на, ба­лык, ит, яшел­чә, җи­ләк-җи­меш­кә өс­тен­лек би­ре­гез. Үсем­лек мае бе­лән ки­шер, ана­нас со­гы хә­тер­не ях­шыр­та. Көн­гә яр­ты баш су­ган ашау игъ­ти­бар­ны туп­лар­га яр­дәм итә. Ак әнис­ле чәй нерв сис­те­ма­сын сти­мул­лаш­ты­ра. Кә­бес­тә һәм ли­мон нерв­лар­ны ты­ныч­лан­ды­ра, зи­һен­не ача. Ба­нан кә­еф­не ях­шыр­та.

Ата-ана­лар ко­ла­гы­на да бер­ни­чә сүз әй­тә­сем ки­лә. Ба­ла­гыз им­ти­хан­да ала­чак бал­лар ту­рын­да уй­ла­ма­гыз. Ба­ла­ны, им­ти­хан бал­лы аның мөм­кин­лек­лә­рен үл­чи тор­ган ка­мил үл­чә­геч тү­гел, дип ышан­ды­рыр­га ты­ры­шы­гыз. Им­ти­хан ал­дын­нан аны бор­чы­ма­гыз. Үзе­гез дә бор­чыл­ма­гыз, чөн­ки ата-ана­ның бор­чы­луы һәр­ва­кыт ба­ла­га да кү­чә. Мак­та­гыз, кә­е­фен кү­тә­рер­гә, үз-үзе­нә ыша­ны­чын арт­ты­рыр­га ты­ры­шы­гыз. Ба­ла­гыз­ның көн­дә­лек ре­жи­мын конт­роль­дә то­ты­гыз, ар­тык көч ку­ю­дан сак­ла­гыз. Ба­ла­ның өй­дә­ге эш уры­ны уңай­лы бул­сын һәм өй­дә­ге­ләр ко­ма­чау­лар­лык бул­ма­сын. Тук­ла­ну­ын конт­роль­дә то­ты­гыз. Ба­лык, эрем­чек, чик­лә­век, кү­рә­гә ке­бек ри­зык­лар баш мие эш­чән­ле­ген ях­шыр­та.

Лю­ция Алиул­ли­на, ра­йон пе­ди­ат­ры:

- Ра­йон ба­ла­ла­ры ара­сын­да төр­ле сә­ла­мәт­лек төр­ке­ме­нә ке­рү­челәр бар. Иң чи­те­не - нерв һәм пси­хик авы­ру­лар. Юга­ры кан ба­сым­лы, ге­мог­ло­бин­на­ры тү­бән бул­ган, ши­кәр авы­ру­лы, аш­ка­за­ны җә­рә­хәт­ле үс­мер­ләр дә юк тү­гел. Мон­дый уку­чы­лар им­ти­хан­нар баш­ла­ныр ал­дын­нан ук ат­на-ун көн ты­ныч­лан­дыр­гыч чәй­ләр, пус­тыр­ник, глицин, ти­еш­ле пре­па­рат­лар, по­ли­ви­та­мин­нар һәм башкалар ка­бул ит­сә­ләр ях­шы. Бар­лык ба­ла­лар­га да, гра­фик­ла­ры ни­ка­дәр ге­нә ты­гыз бул­ма­сын, кич­ке ту­гыз, унын­чы яр­ты­дан да кал­мый­ча йок­лар­га ятар­га, йок­лар ал­дын­нан саф һа­ва­да бу­лыр­га ки­рәк. Компь­ю­тер ал­дын­да озак утыр­мау ях­шы. Ба­ла­лар ях­шы тук­ла­ныр­га, кич­ке җи­де­дән соң күп һәм бик бал­лы ри­зык­лар аша­мас­ка ти­еш­ләр. Им­ти­хан­га үзең бе­лән ли­мон­лы кай­нар чәй, ми­не­раль су, бу­терб­род, ал­ма, шо­ко­лад алыр­га мөм­кин. Чөн­ки ст­ресс хә­лен­дә ши­кәр тө­шәр­гә, хә­л на­чар­ла­ныр­га мөм­кин. Кы­зыл төс­тә­ге җи­ләк-җи­меш йө­рәк, баш мие эш­чән­ле­ге өчен ях­шы. Им­ти­хан ал­дын­нан кы­зыл ал­ма ашар­га, чия, ми­ләш сок­ла­ры эчәр­гә бу­ла. Аш­ка­за­ны җә­рә­хәт­ле ба­ла­лар да ты­ныч­лан­дыр­гыч чәй­ләр, ти­еш­ле пре­па­рат­лар ка­бул ит­сә­ләр ях­шы. Им­ти­хан­га ки­рәк­ле әй­бер­ләр­не кич­тән үк әзер­ләп ку­ю, начар күрүчеләргә та­гын бер кат күз табибына мөрәҗәгать итү әйбәт.

Таң­сы­лу Си­ра­е­ва, Ис­ке Кә­шер ур­та мәк­тә­бе­нең 2010 ел­гы чы­га­ры­лыш класс уку­чы­сы:

- Бе­рен­че им­ти­хан­да ае­ру­ча кау­ша­дым, үзем­не җә­за­га бар­ган­дай хис ит­тем. Юл­да үт­кән ва­кыт­ны да хә­тер­лә­мим. Им­ти­хан­га кер­гәч, яза ал­мый утыр­дым. Лә­кин үз-үзем­не кул­га ал­дым, ты­ныч­лан­дым. Чөн­ки бланк ту­тыр­ган­да ук, ха­та­лар җи­бә­рү­ең их­ти­мал. Со­ңын­нан бө­тен игъ­ти­ба­рым­ны им­ти­хан­га кү­чер­дем. Би­рә­се им­ти­хан ту­рын­да гы­на уй­лап, ашык­мый­ча эш­ләр­гә ты­рыш­тым. Им­ти­хан би­рү­че­ләр­гә ки­ңә­шем шул: бе­рен­че биш-ун ми­нут­та гы­на авыр, бер­ни бел­мә­гән ке­бек то­е­ла, со­ңын­нан, бе­раз ты­ныч­ла­на төш­кәч, зи­һен ачы­ла һәм бар­лык бел­гән­нәр ис­кә тө­шә баш­лый. Иң мө­һи­ме - үз-үзең­не кул­га алыр­га, ты­ныч­ла­ныр­га ки­рәк.

Ай­нур За­ри­пов, Сар­ман гим­на­зи­я­се­нең 11 класс уку­чы­сы:

- Им­ти­хан­нар­га ях­шы­лап әзер­лә­нер­гә ты­рыш­тым. Төр­ле ва­ри­ант би­рем­нә­рен эш­ләп ка­ра­дым. Чи­шә ал­ма­ган мәсь­ә­лә­ләр­не укы­ту­чы­ла­рым­нан со­ра­дым, чи­ше­леш юл­ла­рын Ин­тер­нет­тан да эз­лә­дем. Әл­бәт­тә, им­ти­хан­нар һәр уку­чы­ны кур­кы­та. Лә­кин ты­ры­шып укы­ган, ях­шы­лап әзер­лән­гән уку­чы им­ти­хан­нар­ны би­рә алыр, дип уй­лыйм. Мин ба­ры тик үз кө­че­мә ге­нә ыша­нам.

11 класс­лар өчен им­ти­хан көн­нә­ре:

26 май - ге­ог­ра­фия, рус әдә­би­я­ты

29 май - рус те­ле

2 июнь - чит тел (инг­лиз, фран­цуз, не­мец, ис­пан тел­лә­ре)

5 июнь - ма­те­ма­ти­ка

9 июнь - ин­фор­ма­ти­ка һәм ИКТ, би­о­ло­гия, та­рих

11 июнь - җәм­гы­ять бе­ле­ме, хи­мия

16, 17, 18, 19 июнь - ре­зерв көн­нә­ре

Икен­че дул­кын:

7 июль - рус те­ле, хи­мия, ин­фор­ма­ти­ка һәм ИКТ

9 июль - ма­те­ма­ти­ка, ге­ог­ра­фия, чит тел

11 июль - җәм­гы­ять бе­ле­ме, рус әдә­би­я­ты, фи­зи­ка

14 июль - би­о­ло­гия, та­рих

16 июль - ре­зерв кө­не

9 класс­лар өчен им­ти­хан көн­нә­ре:

28 май - хи­мия, ин­фор­ма­ти­ка, җәм­гы­ять бе­ле­ме, рус әдә­би­я­ты

31 май - ма­те­ма­ти­ка

3 июнь - фи­зи­ка, би­о­ло­гия, та­рих, ге­ог­ра­фия, чит тел

6 июнь - рус те­ле

10, 16, 19 июнь - ре­зерв көн­нә­ре