Мин­зә­лә ел­га­сы бу­ен­да хәс­тәр­лек ча­ра­ла­ры ин­де күп­тән кү­рел­гән

Һәрнәр­сә­нең — үз җае, ди­гән­дәй, яз да үз ва­кы­тын­да кил­сә ге­нә, ях­шы. Ха­лык те­лен­дә­ге “хут су­ык­ла­ры”­ның (ир­тә-кич су­ык, көн­дез җы­лы) да  соң­га кал­ма­вы ки­рәк. Аны аш­лык ба­ша­гы ту­лу өчен әй­бәт, ди­ләр.

Бы­ел­гы яз­дан һич тә зар­ла­ныр­лык тү­гел аны­сы. Бө­ек Ту­ка­е­быз әйт­меш­ли, җи­ле дә ва­кы­тын­да исеп, ко­я­шы да ва­кы­тын­да ка­рый. Ап­рель­не, го­му­мән, яз­ның ае­ру­ча кай­нап тор­ган ае, дип йөр­тә­ләр: ел­га­лар­да боз­лар куз­га­ла, ко­яш ир­тә­рәк ка­рый тор­ган яр буй­ла­рын­да, юка боз­ны ти­шеп, су чы­га. Әле­гә ха­фа­ла­ныр­лык урын юк – Та­тарс­тан ел­га­ла­рын­да­гы су­ның кү­лә­ме нор­ма­га якын бу­лыр, дип кө­те­лә. Иң мө­һи­ме – һа­ва тем­пе­ра­ту­ра­сы­ның ки­сәк ке­нә җы­лы­тып җи­бәр­мә­ве. Бел­геч­ләр  та­шу чо­рын­да ра­йон, авыл­лар­ның ге­ог­ра­фик үзен­чә­ле­ген исәп­кә алыр­га ки­рәк­ле­ген дә ис­кәр­тә. Го­му­мән, яз­га ал­дан хәс­тәр­лек эш­лә­ре бе­лән ки­лү хә­ер­ле. Бу уңай­дан Та­тарс­тан Ми­нистр­лар Ка­би­не­ты­ның, шул исәп­тән ра­йон Баш­кар­ма ко­ми­те­ты­ның да, яз­гы чор бе­лән бәй­ле хә­веф-хә­тәр­ләр­не ки­сә­тү мак­са­тын­нан  баш­ка­ры­лыр­га ти­еш­ле эш­ләр ха­кын­да­гы ка­рар­ла­ры дөнья күр­де. Граж­дан­нар обо­ро­на­сы һәм га­дәт­тән тыш хәл­ләр­не ки­сә­тү ида­рә­се­нең әй­дәп ба­ру­чы кон­суль­тан­ты Рус­лан Гай­не­мов әй­тү­ен­чә, ир­тә көз­дән ел­га ти­рә­лә­рен чүп-чар­дан чис­тар­ту, ки­рәк­сез агач-ку­ак­лар­ны ки­сү, 4 гид­ро­тех­ник ко­рыл­ма­га ре­монт үт­кә­рү ке­бек эш­ләр баш­ка­рыл­ган. Бы­ел та­гын 2 гид­ро­тех­ник ко­рыл­ма­га ре­монт үт­кә­рү күз­дә то­ты­ла.

Га­дәт­тән тыш хәл­ләр ки­леп чы­га-ни­тә кал­са дип, су ба­су кур­кы­ны­чы бул­ган җир­лек­ләр­дә ха­лык ара­сын­да аң­ла­ту эш­лә­ре алып ба­ры­ла, йорт­тан йорт­ка ке­реп, ки­ңәш­ләр языл­ган бе­леш­мә­лек­ләр та­ра­ты­ла. Ал­да­гы ел­лар­да ра­йон­да яз­гы та­шу­дан җит­ди зы­ян кү­рү­че­ләр бул­ма­ды. Әм­ма яр буй­ла­рын­да яшәү­че­ләр­нең ны­гы­тыл­ма­ган ни­гез­лә­рен­нән өй ас­ла­ры­на, баз­ла­ры­на су ке­рү оч­рак­ла­ры кү­зә­тел­гә­лә­де. Әл­бәт­тә, һәр­кем үз мөл­кә­те ту­рын­да үзе кай­гыр­тыр­га ти­еш­ле.

Авыл җир­лек­лә­ре баш­лык­ла­ры­на да бу чор­да зур бу­рыч­лар йөк­лә­нә. Сар­ман авыл җир­ле­ге баш­кар­ма ко­ми­те­ты җи­тәк­че­се Ни­ко­лай Са­ху­ри­ев сөй­лә­вен­нән кү­рен­гән­чә, Мин­зә­лә ел­га­сы бу­ен­да хәс­тәр­лек ча­ра­ла­ры ин­де күп­тән кү­рел­гән.

– Та­тар Иле­ге ел­га­сын­да­гы бу­а­ның да суы җи­бә­рел­де, боз җы­ел­ма­сын өчен,  кир­тә­лек­лә­ре, кул­тык­са­лар җы­еп алын­ды. “ПМК-Ме­ли­о­ра­ци­я” яр­дә­ме бе­лән, су тө­шә тор­ган урам-тык­рык­лар­ны, кү­пер­чек­ле, чо­кыр­лы урын­нар­га ку­ел­ган тор­ба­лар­ны  кар­лы боз­дан арын­ды­ру, урам-тык­рык­лар­да, су агып кит­ми тор­ган урын­нар­да ка­нау­лар ка­зу ке­бек  эш­ләр баш­ка­ры­ла. Ха­лык та су ае­ру­ча күп җы­е­лу­чан урын­нар­да ер­га­нак­лар еру­ны со­рап мө­рә­җә­гать итә. Бү­ген­ге көн­дә шул го­зер­ләр­не үтәү – уй­су җир­ләр­гә җы­ел­ган су­лар­ны агы­зып җи­бә­рү эш­лә­ре ба­ра, - ди ул.

Та­тарс­тан га­дәт­тән тыш хәл­ләр ми­нист­ры урын­ба­са­ры Ни­ко­лай Сурж­ко да яз­гы чор­ны имин уз­ды­ру бу­ен­ча бар­лык ки­рәк­ле эш­ләр­не оеш­ты­рыр­га ки­рәк­ле­ген ас­сы­зык­ла­ды. Та­шу­ның то­ры­шын рес­пуб­ли­ка­да эко­ло­гия са­мо­лет­ла­ры  кү­зә­тә. Пи­лот­сыз оч­кыч­лар су­ның кү­тә­ре­лү дә­рә­җә­сен, боз ты­гыл­ган, сак­ла­ну дам­ба­ла­ры һәм бу­а­лар еры­лып кит­кән урын­нар­ны үз­ва­кы­тын­да бил­ге­ләр­гә яр­дәм итә­чәк.

– Ра­йон­да 22 буа бар. Шу­лар­ның иң зу­ры­сы — Яде­кәү­не­ке. Ул су кү­лә­ме  бу­ен­ча рес­пуб­ли­ка­да – өчен­че урын­да. Та­шу чо­ры­на ти­еш­ле ча­ра­лар кү­рел­де,  ка­нал­лар чис­тар­тыл­ды. Без­дә Шәр­лә­рә­мә бе­лән Ис­ке Имән су ба­су кур­кы­ны­чы яна­ган зо­на­га ке­рә. Ан­да­гы су­лык­лар­да­гы су­ның кү­тә­ре­лү дә­рә­җә­сен ста­ци­о­нар гид­ро­пост кү­зә­теп то­ра. Кү­зә­тү­ләр тәү­ле­ге­нә ике тап­кыр – ир­тә һәм ки­чен үт­кә­ре­лә. Пост су­ның кү­тә­ре­лү то­ры­шын хә­бәр итә. Су ки­нәт ке­нә кү­тә­ре­лү һәм кө­тел­мә­гән хәл­ләр ки­леп чы­гу оч­рак­ла­ры бул­ган­да, ра­йон­да ки­рәк­ле тех­ни­ка­лар, шу­лай ук ком, вак таш ке­бек ма­те­ри­аль ре­сурс­лар җи­тәр­лек кү­ләм­дә әзер­ләп ку­ел­ган. Бер көй­мә бар. Та­шу нык бу­лып, ел­га та­мак­ла­ры­на олы боз­лар ты­гыл­ган оч­рак­та, аны шарт­ла­ту мөм­кин­ле­ге дә бул­ды­рыл­ган. Көн­нәр бу рә­веш­ле тор­ган­да, Та­тарс­тан­да яз­гы та­шу 10 ап­рель­дән дә соң­га кал­мас ке­бек. Без­нең ра­йон­да да ул шул көн­гә ту­ры ки­лер дип кө­те­лә, - ди  Рус­лан Гай­не­мов.

Яз­гы та­шу чо­рын­да, ра­йон Баш­кар­ма ко­ми­те­ты җи­тәк­че­се­нең ка­ра­ры ни­ге­зен­дә, ел­га буй­ла­рын­да оеш­ма-предп­ри­я­тие вә­кил­лә­рен­нән ки­зү­ләр дә  оеш­ты­ры­ла. Әл­бәт­тә, ке­ше­нең имин­ле­ген тәэ­мин итү аның төр­ле экст­ре­маль хәл­ләр­гә әзер­ле­ге, га­дә­ти бул­ма­ган шарт­лар­да үзен дө­рес то­та бе­лү­е­нә дә бәй­ле. Ях­шы ху­җа яз­гы та­шу­га ал­дан әзер­лә­нер­гә, ан­нан исән-имин чы­гу өчен, ти­еш­ле ча­ра­лар кү­рер­гә, си­ноп­тик­лар­ның фа­раз­ла­ры­на игъ­ти­бар­лы бу­лыр­га ти­еш. Ә ин­де га­дәт­тән тыш хәл­ләр ки­леп чык­кан­да, иң бе­рен­че эш итеп, электр һәм газ при­бор­ла­рын сүн­де­рер­гә, баз­лар­да­гы азык-тө­лек­не, бул­ган ки­ем-са­лым­нар­ны, кыйм­мәт­ле әй­бер­ләр­не өс­тә­ге кат­лар­га ур­наш­ты­рыр­га, эчәр­гә ярак­лы су за­па­сы бул­ды­рыр­га, кош-корт­ла­рын чор­ма­га алып ме­неп ябар­га, эре тер­лек­лә­рен кал­ку­лык­лар­га ил­теп бәй­ләр­гә бу­рыч­лы. Иң мө­һи­ме – те­лә­сә нин­ди хәл­дә дә па­ни­ка­га би­рел­мәү.

Ро­за Га­ни­е­ва