Марат абый бәйрәм алдыннан «служилый татар» бабасын искә ала

Мортамак авылында яшәүче Марат  абый Гыйздәтуллин 1972-1974 елларда Германиядә Совет гаскәрләре төркемендә хезмәт итә. Заманы өчен иң абруйлы, иң дәрәҗәле төркемнәрнең берсе була ул.

Мин армиягә барырга тиеш түгел идем. Сигез сыйныфны тәмамлаганнан соң, Бөгелмәдәге нефть училищесына укырга кердем. Аны тәмамлап чыгуга ук, кулга армиядә хезмәт итмәскә мөмкинлек бирә торган бронь тоттырдылар, чит ил паспорты бирделәр. Үзем нефть тармагына эшкә кердем. Әмма яшьтәшләрем бер-бер артлы армиягә китә башлагач, түзмәдем хәрби комиссариатка киттем. Ул елларда армия хезмәте үтмәгән егетләрне кешегә дә  санамыйлар иде, бигрәк тә кызлар. Андый түбәнлеккә һич кенә дә төшәсе килмәде. Синнән котылып булмас инде, дип, лейтенант Рәшит абый мине армиягә алынучылар исемлегенә кертте. Башкалада хәрби комиссариатта озак кына көтәргә туры килде. Аннан соң мине Германиягә җибәреләчәк төркемгә яздылар. Кремльдә киендерделәр дә алып та киттеләр. Мин армиягә киттем, училищеда бергә укыган дусларымны Нигериягә эшкә җибәрделәр, – дип искә ала ул.

Каршылыклар алдында аптырап, югалып калмый торган гаярь егет була Марат абый. Гомумән, аның тормышында гаҗәп хәлләр шактый. Алар арасында армия тормышына караганнары да бар.

Әтием Газизулла Бөек Ватан сугышы ветераны иде, Сталинград сугышында катнашкан, Германиягә кадәр барып җитеп, орден-медальләр белән бүләкләнеп, 1945 елның көзендә генә туган якларына әйләнеп кайткан. Безгә сугыш хәлләре, кайларда хезмәт итүләре турында сөйли иде. Өйдә аның Германия шәһәрендә үзе хезмәт иткән часть капка төбендә төшкән фоторәсеме дә саклана. Армиягә баргач, ул хезмәт иткән шәһәрне, часть урнашкан урынны эзләп табып, нәкъ әти фотога төшкән урында мин дә рәсемгә төштем. Әткәй, сугыш беткәч, армия госпиталендә хезмәт иткән. Ул госпитальне дә күрдем, хәтта, авыргач, ятып дәваланып та чыктым. Әти йөргән эзләр буйлап үтү минем күңелемдә онытылмаслык тәэсирләр калдырды. Безнең часть Эльба ярындагы шәһәрдә урнашкан иде, ә армия хезмәтен Германиядә үткән райондашларыбызның җитәкчесе Рамил Юнысов исә аның икенче як ярында гына хезмәт иткән, дип сөйли Марат абый.

Билгеле, армия хезмәте, бигрәк тә чит-ят илдә җиңелләрдән булмый. «Совет солдаты» исеменә тап төшермәс өчен зур тырышлык, ихтыяр көче кирәк була. «Унбиш яшьтән өйдән чыгып китеп, үзбашка яши башлаганлыктан, миңа авыр булмады», – ди язмам герое.

Марат абый «служилый татар» булган бабасы белән дә горурлана.

– Әбиләрнең сөйләве буенча, Гыйниятулла бабам 1914 елгы Беренче Бөтендөнья сугышында  катнашкан, аннан әйләнеп кайта алмаган. Улы – әтием Газизулла аннан бер яшьлек сабый булып калган. Һәлак булган бабамның атын патша кушуы буенча аның туган йортына кайтарып биргәннәр. Ул вакытларда бу хайван бик зур дәүләт булган. Атсыз кеше – ач кеше, дип санаганнар. Чөнки ул төп эшче көче, транспорт чарасы  булган, аның белән икмәк, бәрәңге җирләрен эшкәрткәннәр. Әби аның игелеген күп күргән. Ат бик акыллы булган, сәнәклеләр килгәч, әби аны абзар түбәсенә менгереп, салам белән күмеп куйган. Колхозлашу елларында исә аны бөтен дирбияләре, ургычлары белән алып чыгып киткәннәр, – дип искә ала ул.

Марат абый яшьлек чорларын, армия елларын бүгенге көндә дә сагынып яши. Солдат хезмәтенә карата аның үз фикере бар. «Һәр егет кеше хезмәт итәргә, илне сакларга әзер булырга тиеш. Армия еллары бүген дә – хәтердә. Ничек кенә авыр булмасын, яшь чак, көчле чак иде», – ди ул.

Марат абый һәм аның тормыш иптәше Әлфия ханым махсус армиядә хезмәт итүчеләргә даими ярдәм дә күрсәтеп торалар.

«Ярдәм җыялар» дигән сүзне кайда, кайчан гына ишетсәм дә, катнашмый калганым юк. Запчасть кирәк, дигән егетләргә берничә тапкыр акчалата ярдәм биреп җибәрдем. Кабул итү пунктына урын-җир әйберләре тапшырдым, маскировка сеткалары үрүдә һәм башка эшләрдә катнашам, токмач басам. Без биш кыз. Бу эшләрдән авылда яшәүче Сәвия, Чаллыда, Азнакайда гомер кичерүче сеңелләрем дә читтә калмыйлар, – ди Әлфия ханым.

Марат абый исә махсус операциягә 10 мич ясап җибәргән.

Дөньялар тыныч булсын. Армия хезмәтендәге егетләребез исән-сау әйләнеп кайтсын! диләр алар.